De laatste tijd ontmoet ik steeds meer mensen met een specifieke astrologische plaatsing: de ster Algol (nu op 26°10′ Stier) is prominent aanwezig in hun geboortehoroscoop. Dit is één van de belangrijkste sterren waar astrologen mee werken en van oorsprong representeert ze geweld en ongeluk. Het is dus een gevreesde ster.
Deze traditionele duiding van Algol lijkt daarentegen steeds vaker misplaatst of onvolledig. Zo liet Bernadette Brady in haar overzichtswerk over de vaste sterren al meer ruimte voor nuance en wees ze op de prominentie van Algol bij grote denkers. Ook Alice Sparkly Kat, die al vaker oude astrologische narratieven bekritiseerde, wijdde een blogpost aan de creatieve kracht van de ster. Voor mij voelt het alsof onze blik op de vaste sterren langzaamaan aan het veranderen is; de klassieke uitleg dient niet meer.
Toch mis ik nog een uitgebreid artikel dat ik kan doorsturen aan klanten met een sterke Algol in hun horoscoop. Beschrijvingen van Algol die niet gaan over rampspoed zijn zeldzaam en vaak summier. Dat is jammer, omdat mijn omschrijving van Algol vaak veel bij deze klanten losmaakt. Het raakt aan een dieper stuk in zichzelf waarvan ze maar al te goed weten dat het er zit, maar (nog) niet willen of durven te erkennen. Een prominente Algol uit zich als een enorme innerlijke kracht, die vaak wordt weggestopt omdat het vernietigende vermogen ervan wordt gevreesd.
Mythologie en receptie
Voordat ik je meeneem in mijn duiding van Algol, die ik vaak met het type van de ‘heks’ en het ‘duistere vrouwelijke’ associeer, is het goed om stil te staan bij de mythes rond Medusa. Algol heeft die specifieke negatieve reputatie opgebouwd omdat ze het afgehakte hoofd van Medusa representeert, als onderdeel van het sterrenbeeld Perseus. Nu ben ik geen expert op het gebied van de klassieke oudheid, maar ik zal alsnog een poging doen om te laten zien hoe deze mythe op een andere manier kan worden uitgelegd.
Medusa (ook wel Gorgo) wordt door Ovidius (43 v.C. – 17 n.C.) omschreven als een prachtige vrouw die Poseidon verleidt met haar gouden lokken in de tempel van Athena. In de vertelling van Ovidius wordt Medusa verkracht door Poseidon, wat een van de mogelijke verklaringen is van Medusa’s bekende woede. Athena is ziedend en straft Medusa: ze verandert haar in een monster – haar lokken veranderen in slangen en iedereen die haar in de ogen kijkt verandert in steen. Nog voor de interpretatie van Ovidius werd Medusa enerzijds omschreven als een angstaanjagend monster, anderzijds als een mooie vrouw (zo is er nog een enkele ode aan Medusa overgeleverd). In eerdere vertellingen is ze de dochter van twee zeegoden; in het verhaal waarin Perseus Medusa slacht zou het verspilde bloed veranderen in zeewier.
Als dit verhaal vandaag de dag zou worden gepubliceerd, zou er hopelijk een ander beeld ontstaan bij een vrouw als Medusa, die in deze vertelling het slachtoffer is van Poseidon. Medusa lijkt daarentegen in ons collectief geheugen los te staan van haar oorspronkelijke verhaal. Mary Valentis en Anne Devane vertellen zo in hun studie Female rage (1994): “Als we vrouwen vragen om hoe vrouwelijke woede er voor hen uitziet, noemen ze altijd Medusa. Steeds weer werden we verteld dat Medusa de ‘verschrikkelijkste vrouw op aarde’ was, zonder dat één van deze vrouwen zich de oorspronkelijke mythe kon herinneren.”
Medusa staat en stond duidelijk bekend om haar woede, die haar ook gevaarlijk maakte, en zo werden er bijzondere kwaliteiten aan haar lichaam, harnas en schild toegeschreven. In de omschrijvingen van Homerus maakt Athena gebruik van Medusa’s krachten door naar haar afgehakte hoofd te kijken. In een ander vers draagt Agamemnon een schild met de beeltenis van Medusa als een krachtig symbool. Joseph Campbell omschrijft de dualiteit van het verhaal in The masks of God (1964) waarin hij stelt dat het verhaal volledig is gekleurd door het Olympische patriarchaat.
Kali-energie
Ze mocht dan wel slangen als haar hebben en met haar blik mensen verstenen, uit haar nek ontsprong Pegasus, die later voor de koets van Zeus gespannen werd. Asclepius verzamelde het bloed uit Medusa’s aders, aan de linkerkant en rechterkant, waarvan het linkerdeel kon vermoorden en het rechterdeel kon genezen. Dit associeert Campbell met de kwaliteiten van de Indiase godin Kali, die met haar linkerhand zegent en in haar rechterhand een zwaard houdt. Uiteindelijk symboliseert Kali zowel het leven als de dood, brengt ze geboortes maar beëindigt ze ook levens. Deze link tussen Kali en Medusa stipt Brady ook kort aan in haar Book of fixed stars.
In de twintigste eeuw wordt de beeltenis van Medusa een feministisch symbool, dat regelmatig pamfletten en de omslag van tijdschriften siert. Ook nu staat ze symbool voor vrouwelijke woede en raakt ze opnieuw befaamd omdat het merk Versace besluit Medusa in het logo te verwerken. In een artikel over de reputatie van Hillary Clinton (uit 2016) vat Elizabeth Johnston samen hoe prominente en sterke vrouwen altijd al vergeleken werden met Medusa: de oorspronkelijke nasty woman, in haar woorden. Het vergelijken met een vrouw met Medusa zou een poging zijn om sterke vrouwen met een duidelijke mening de mond te snoeren. Zo wordt woede, een emotie die voor mannen geaccepteerder is, bij vrouwen iets ‘monsterlijks’. Maar wordt ook uitgesproken zijn als vrouw verward met woedend zijn.
These businesswomen, politicians, activists, and artists made the same “mistake” that Susan B. Anthony identified when she commented on the lack of women’s voices in 19th-century newspapers: “Women … must echo the sentiment of these men. And if they do not do that, their heads are cut off.” These women infringed upon the domain of men. The only response, as suggested by their Medusa-fied images? To cut their heads off; to silence them.
Algol in de horoscoop
Ik spreek van een sterke Algol als een planeet of punt conjunct deze ster staat binnen een orb van 3 graden. Bij vaste sterren wordt vaak de voorkeur gegeven aan nauwe conjuncties, maar in de praktijk merk ik dat deze thema’s ook spelen met de wijdere orb die ik gebruik. Een sterke aanwezigheid van Algol zie ik als een immense vrouwelijke kracht die in deze persoon schuilt. De vrouwelijke energie van Medusa of Kali is niet zacht of liefhebbend, maar radicaal, provocatief, uitgesproken en transformerend.
Wat belangrijk is, is dat Algol een ‘verboden’ kwaliteit heeft. De woede, scheppende en vernietigende energie die ze representeert is taboe en wordt vaak gezien als gevaarlijk, vaak ook door de persoon die over deze energie beschikt. Zij omschrijven het vaak als een bewustzijn dat er iets immens krachtigs in zichzelf huist, maar bang zijn dat als ze die kant van zichzelf laten zien, anderen het zullen veroordelen. Ze zijn bang dat ze een bitchy indruk maken of dat deze innerlijke Medusa empathische kwaliteiten verdringt. Vaak zoeken ze een toevlucht in een zachtaardiger vrouwelijk archetype en stellen ze zich begripvol, zorgzaam en empathisch op. Ondertussen hebben ze vaak het idee dat ze zichzelf opofferen, ondersneeuwen, niet worden gezien om hun kwaliteiten en niet volledig authentiek zijn in hoe ze zich uiten. Soms hebben ze veel moeite met grenzen hanteren. (De spanning die ze ervaren doet me denken aan begrip dat Susan Smit bedacht: ‘brandstapelangst’.)
In mijn reactie hierop baseer ik me vaak op Jungs definitie van de schaduw. De schaduw kan monsterlijke proporties aannemen wanneer het weggestopt of verbannen wordt naar het onbewuste deel van onszelf. (In sommige mythen bestieren de Gorgons de onderwereld.) Juist wanneer er licht wordt geschenen op zo’n schaduw blijkt het vaak niet om een monster te gaan, en soms zelfs om een beeldschone vrouw, zoals Medusa ook was. Algol-persoonlijkheden hebben juist een talent voor het bespreekbaar maken van taboes en voor provocatie. Daarnaast schuilt er in deze potentie een grote creativiteit en het vermogen om steeds weer te transformeren. Met de onderstaande voorbeelden wil ik je een beeld geven van hoe Algolenergie zich uit.
Beroemde voorbeelden
Frida Kahlo (1907) is een uitstekend voorbeeld van hoe deze energie zich kan manifesteren. Dit is ook extreem zichtbaar is in haar kunst. Ze werd geboren met haar Midhemel conjunct Algol. Kahlo’s leven was allesbehalve licht; na een ongeluk leed ze levenslang aan hevige chronische pijn en haar huwelijk met Diego Rivera was op veel manieren afschuwelijk. Haar pijn en twijfels zette ze op canvas en het leverde een groot oeuvre aan provocatieve, duistere en maatschappijkritische werken op, vaak met een sterk feministische noot. Kahlo was zelf de centrale figuur in haar werken en laat de toeschouwer zien hoe vrouwelijke woede, angst en pijn eruit kunnen zien. Dit werk vind ik overigens zelf erg sprekend als het aankomt op de Medusa en Kali-parallel.
Hillary Clinton (1947) werd geboren met de noordelijke maansknoop conjunct Algol. In 2016 leek het bijna alsof ze de eerste vrouwelijke president van de Verenigde Staten zou worden. In deze periode kreeg Clinton met bakken haat te maken, werd ze het middelpunt van vele complottheorieën, en riep Donald Trump dat hij haar zou laten opsluiten in de gevangenis als hij zou winnen. Voor mij is Clinton bij uitstek het voorbeeld van een vrouw die tot Medusa wordt gemaakt, haar verschijning, mening en uitstraling maakte zoveel los in de collectieve onderbuik. Daarmee stipte het ook een probleem aan en werd duidelijk dat de vrouwenemancipatie nog niet zover is gekomen als de meeste mensen vermoedden.
Mata Hari – Margaretha Geertruida Zelle (1876) was een exotisch danseres en courtisane, ze werd geboren met Pluto conjunct Algol. Na een eerste ongelukkig huwelijk met een kapitein vertrekt ze naar Parijs, waar ze al snel (halfnaakt) danst voor de Parijse elites en doorbreekt. Ze verzint de meest wilde verhalen over haar eigen leven om een sensatie over te brengen aan het publiek. Tijdens haar reizen begint ze het ene huwelijk na het andere. Uiteindelijk wordt ze benaderd door de Duitsers of ze in Frankrijk wil spioneren, waar ze een flinke vergoeding voor krijgt. Later wordt ze benaderd door de Franse contraspionagedienst om juist de Duitsers in de gaten te houden. Vanuit de overtuiging dat Mata Hari toch de Duitsers zou steunen wordt ze uiteindelijk opgepakt en ter dood veroordeeld. Nog steeds verschillen de meningen over de echte intenties van Mata Hari.
Andere voorbeelden: Kamala Harris (Jupiter conjunct Algol), Amber Heard (Venus conjunct Algol), Aretha Franklin (Saturnus conjunct Algol), Albert Einstein (Pluto conjunct Algol), Johnny Depp (Venus conjunct Algol), Bob Dylan (Uranus conjunct Algol), koning Charles II van Engeland (Pluto conjunct Algol), Pablo Picasso (Jupiter conjunct Algol), Salvador Dalí (Mars en Mercurius conjunct Algol), John F. Kennedy (Jupiter conjunct Algol).
Verder lezen
Bernadette Brady, Brady’s book of fixed stars (1998)
Joseph Campbell, Occidental mythology: the masks of God, volume 3 (1964)
Marjorie Garber en Nancy J. Vickers, The Medusa reader (2003)
Elisabeth Johnston, ‘Medusa. The original nasty woman’, The Atlantic 6-11 (2016)
Ovidius, Metamorfoses
Clarissa Pinkola Estés, Women who run with wolves. Myths and stories about the wild woman archetype (1989)
Alice Sparkly Kat: ‘Advice column: remixing Algol‘
Mary Valentis en Anne Devane, Female rage. Unlocking its secrets, claiming its power (1994)
Oxford Classical Dictionary (third edition)